15-101 อนาถปิณฑิกเทพบุตร



พระไตรปิฎก


๑๐. อนาถปิณฑิกสูตร
ว่าด้วยอนาถบิณฑิกเทพบุตร
[๒๗๕] อนาถบิณฑิกเทพบุตรยืนอยู่ ณ ที่สมควรแล้ว ได้กล่าวคาถาเหล่านี้
ในสำนักของพระผู้มีพระภาคว่า
พระเชตวันนี้นั้นมีหมู่ฤาษีพำนักอยู่
พระผู้เป็นธรรมราชาก็ประทับอยู่
เป็นสถานที่ให้เกิดปีติแก่ข้าพระองค์
การงาน ๑ วิชชา ๑ ธรรม ๑ ศีล ๑ ชีวิตอันสูงสุด ๑
สัตว์ทั้งหลายย่อมบริสุทธิ์ด้วยธรรม ๕ ประการนี้
หาใช่บริสุทธิ์ด้วยโคตรหรือด้วยทรัพย์ไม่
เพราะเหตุนั้นแหละ คนฉลาดเมื่อเห็นประโยชน์ตน
ควรเลือกเฟ้นธรรมโดยแยบคายเถิด
เพราะเมื่อเลือกเฟ้นเช่นนี้ ย่อมหมดจดได้ในธรรมเหล่านั้น
พระสารีบุตรเท่านั้นเป็นผู้ยอดเยี่ยมกว่าภิกษุผู้ถึงฝั่ง
ด้วยปัญญา ศีล และความสงบ A
อนาถบิณฑิกเทพบุตรได้กราบทูลดังนี้แล้ว ถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาค
กระทำประทักษิณแล้วหายตัวไป ณ ที่นั้นเอง
[๒๗๖] ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาค เมื่อราตรีนั้นล่วงไปแล้ว รับสั่งเรียกภิกษุทั้งหลาย
มาตรัสว่า “ภิกษุทั้งหลาย เมื่อคืนนี้เทพบุตรองค์หนึ่งมีวรรณะงดงามยิ่งนัก เมื่อราตรี
ผ่านไป เปล่งรัศมีให้สว่างทั่วพระเชตวัน เข้ามาหาเราถึงที่อยู่ อภิวาทเราแล้วยืนอยู่
ณ ที่สมควร ได้กล่าวคาถาเหล่านี้ในสำนักของเราว่า
พระเชตวันนี้นั้นมีหมู่ฤาษีพำนักอยู่
พระผู้เป็นธรรมราชาก็ประทับอยู่
เป็นสถานที่ให้เกิดปีติแก่ข้าพระองค์
การงาน ๑ วิชชา ๑ ธรรม ๑ ศีล ๑ ชีวิตอันสูงสุด ๑
สัตว์ทั้งหลายย่อมบริสุทธิ์ด้วยธรรม ๕ ประการนี้
หาใช่บริสุทธิ์ด้วยโคตรหรือด้วยทรัพย์ไม่
เพราะเหตุนั้นแหละ คนฉลาดเมื่อเห็นประโยชน์ตน
ควรเลือกเฟ้นธรรมโดยแยบคายเถิด
เพราะเมื่อเลือกเฟ้นเช่นนี้ ย่อมหมดจดได้ในธรรมเหล่านั้น
พระสารีบุตรเท่านั้นเป็นผู้ยอดเยี่ยมกว่าภิกษุผู้ถึงฝั่ง
ด้วยปัญญา ศีล และความสงบ
ภิกษุทั้งหลาย เทพบุตรนั้นได้กล่าวดังนี้ อภิวาทเรา กระทำประทักษิณแล้ว
หายตัวไป ณ ที่นั้นเอง”
[๒๗๗] เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้แล้ว ท่านพระอานนท์ได้กราบทูลพระผู้มี
พระภาคดังนี้ว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็เทพบุตรนั้นเห็นจะเป็นอนาถบิณฑิก-
เทพบุตรแน่นอน อนาถบิณฑิกคหบดีได้เลื่อมใสยิ่งนักในท่านพระสารีบุตร”
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า “ดีละ ดีละ อานนท์ เธอคิดถูกแล้ว เทพบุตรนั้น
คืออนาถบิณฑิกเศรษฐีนั่นเอง”
อนาถปิณฑิกสูตรที่ ๑๐ จบ
เชิงอรรถ
๑ ดูเทียบคาถาข้อ ๔๘ หน้า ๖๑-๖๒ ในเล่มนี้

บาลี



อนาถปิณฺฑิกสุตฺต
[๒๗๕] เอกมนฺต ิโต โข อนาถปิณฺฑิโก เทวปุตฺโต ภควโต
สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ
อิท หิต เชตวน อิสิสงฺฆนิเสวิต
อาวุตฺถ ธมฺมราเชน ปีติสฺชนน มม
กมฺม วิชฺชา จ ธมฺโม จ สีล ชีวิตมุตฺตม
เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺติ น โคตฺเตน ธเนน วา
ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส สมฺปสฺส อตฺถมตฺตโน ๑
โยนิโส วิจิเน ธมฺม เอว ตตฺถ วิสุชฺฌติ
สารีปุตฺโตว ปฺาย สีเลน อุปสเมน จ
โยปิ ปารคโต ภิกฺขุ เอตาวปรโม สิยาติ ฯ
อิทมโวจ อนาถปิณฺฑิโก เทวปุตฺโต อิท วตฺวา ภควนฺต
อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
[๒๗๖] อถ โข ภควา ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ภิกฺขู อามนฺเตสิ
อิท ๒ ภิกฺขเว รตฺตึ อฺตโร เทวปุตฺโต อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา
อภิกฺกนฺตวณฺโณ เกวลกปฺป เชตวน โอภาเสตฺวา เยนาห เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ม อภิวาเทตฺวา เอกมนฺต อฏฺาสิ เอกมนฺต ิโต
โข โส เทวปุตฺโต มม สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ
อิท หิต เชตวน อิสิสงฺฆนิเสวิต
อาวุตฺถ ธมฺมราเชน ปีติสฺชนน มม
กมฺม วิชฺชา จ ธมฺโม จ สีล ชีวิตมุตฺตม
เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺติ น โคตฺเตน ธเนน วา
ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส สมฺปสฺส อตฺถมตฺตโน
โยนิโส วิจิเน ธมฺม เอว ตตฺถ วิสุชฺฌติ
สารีปุตฺโตว ปฺาย สีเลน อุปสเมน จ
โยปิ ปารคโต ภิกฺขุ เอตาวปรโม สิยาติ ฯ
อิทมโวจ ภิกฺขเว โส เทวปุตฺโต อิท วตฺวา ม อภิวาเทตฺวา
ปทกฺขิณ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
[๒๗๗] เอว วุตฺเต อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺต เอตทโวจ
โส หิ นูน ภนฺเต อนาถปิณฺฑิโก เทวปุตฺโต ภวิสฺสติ อนาถปิณฺฑิโก
คหปติ อายสฺมนฺเต สารีปุตฺเต อภิปฺปสนฺโน อโหสีติ ฯ
สาธุ สาธุ อานนฺท ยาวตก โข อานนฺท ตกฺกาย ปตฺตพฺพ
อนุปฺปตฺต ๓ ตยา อนาถปิณฺฑิโก หิ โส อานนฺท เทวปุตฺโตติ ฯ
อนาถปิณฺฑิกวคฺโค ทุติโย ฯ

******************

๑ อตฺตมตฺตโนติปิ ปาโ ฯ ๒ โป. ม. ยุ. อิม ฯ
ม. เอตฺถนฺตเร ตนฺติ อตฺถิ ฯ

อรรถกถา


อรรถกถา
ในอนาถบิณฑิกสูตรที่ ๑๐ พระสังคีติกาจารย์กล่าวว่า เทวบุตรองค์ใด
องค์หนึ่ง ดังนี้ เพื่อประกาศความรู้โดยอนุมานของพระอานันทเถระ.
จบอรรถกถาอนาถปิณฑิกสูตรที่ ๑๐

สนทนาธรรม

comments

Got anything to say? Go ahead and leave a comment!