๘. อุปปถสูตร
ว่าด้วยทางผิด
[๑๗๒] เทวดาทูลถามว่า
อะไรเล่าบัณฑิตกล่าวว่า เป็นทางผิด
อะไรเล่าสิ้นไปตามคืนและวัน
อะไรเล่าเป็นมลทินของพรหมจรรย์
อะไรเล่ามิใช่น้ำ แต่เป็นเครื่องชำระล้าง
[๑๗๓] พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า
ราคะบัณฑิตกล่าวว่า เป็นทางผิด
วัยสิ้นไปตามคืนและวัน
หญิงเป็นมลทินของพรหมจรรย์ หมู่สัตว์นี้ข้องอยู่ในหญิงนั่น
ตบะและพรหมจรรย์นั้นมิใช่น้ำ แต่เป็นเครื่องชำระล้าง
อุปปถสูตรที่ ๘ จบ

อุปฺปถสุตฺต
[๑๗๒] กึสุ อุปฺปโถ อกฺขาติ ๑ กึสุ รตฺตินฺทิวกฺขโย
กึ มล พฺรหฺมจริยสฺส กึ สินานมโนทกนฺติ ฯ
[๑๗๓] ราโค อุปฺปโถ อกฺขาติ วโย รตฺตินฺทิวกฺขโย
อิตฺถี มล พฺรหฺมจริยสฺส เอตฺถาย สชฺชเต ปชา
ตโป จ พฺรหฺมจริยฺจ ต สินานมโนทกนฺติ ฯ
******************

๑ สี. ม. อกฺขาโต ฯ

อรรถกถาอุปปถสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในอุปปถสูตรที่ ๘ ต่อไป :-
บทว่า ราโค อุปฺปโถ ความว่า ราคะนั้นมิใช่ทางของผู้ไปสู่สุคติ
และพระนิพพาน. บทว่า รตฺติทิวกฺขโย ได้แก่ ย่อมสิ้นไปทั้งกลางคืนและ
กลางวัน. บทว่า อิตฺถี อธิบายว่า มลทินภายนอกที่เหลือ (นอกจากมลทิน
ของพรหมจรรย์) บุคคลอาจเพื่อชำระล้างให้สะอาดได้โดยการตกแต่งแก้ไขให้
ปราศจากไปเป็นต้น ส่วนผู้ที่ถูกต้องมลทิน คือ มาตุคาม ไม่อาจเพื่อให้
บริสุทธิ์ได้ เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า หญิงเป็นมลทิน
ดังนี้. บทว่า เอตฺถ แปลว่า หมู่สัตว์ย่อมติดอยู่ในหญิงนี้. บทว่า ตโป
ความว่า เป็นชื่อของอินทรีย์สังวร ธุดงคคุณ และทุกกรกิริยา แต่ในที่นี้
ยกเว้นทุกกรกิริยาเสีย จึงสมควรเป็นปฏิปทาที่เผากิเลสแม้ทั้งหมด. บทว่า
พฺรหฺมจริยํ ได้แก่ เมถุนวิรัติ ดังนี้แล.
จบอรรถกถาอุปปถสูตรที่ ๘