๔. มณิภัททสูตร
ว่าด้วยมณิภัททยักษ์
[๘๑๑] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ เจดีย์ชื่อมณิมาฬกะ
อันเป็นภพของมณิภัททยักษ์ ในแคว้นมคธ
[๘๑๒] ครั้งนั้น มณิภัททยักษ์เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับแล้ว
ได้กล่าวคาถานี้ในสำนักของพระผู้มีพระภาคว่า
ความเจริญย่อมมีแก่คนมีสติทุกเมื่อ
คนมีสติย่อมได้รับความสุข
ความดีย่อมมีแก่คนมีสติเป็นนิตย์
และคนมีสติย่อมหลุดพ้นจากเวร
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
ความเจริญย่อมมีแก่คนมีสติทุกเมื่อ
คนมีสติย่อมได้รับความสุข
ความดีย่อมมีแก่คนมีสติเป็นนิตย์
แต่คนมีสติยังไม่หลุดพ้นจากเวร
[๘๑๓] ส่วนผู้ใดมีใจยินดีในความไม่เบียดเบียนตลอดทั้งวันและคืน
และเป็นผู้มีส่วนแห่งเมตตาในสรรพสัตว์
ผู้นั้นย่อมไม่มีเวรกับใคร ๆ
มณิภัททสูตรที่ ๔ จบ

มณิภทฺทสุตฺต
[๘๑๑] เอก สมย ภควา มคเธสุ วิหรติ มณิมาฬเก เจติเย
มณิภทฺทสฺส ยกฺขสฺส ภวเน ฯ
[๘๑๒] อถ โข มณิภทฺโท ยกฺโข เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต สนฺติเก อิม คาถ อภาสิ
สติมโต สทา ภทฺท สติมา สุขเมธติ
สติมโต สุเว เสยฺโย เวรา จ ปริมุจฺจตีติ ๑ ฯ
สติมโต สทา ภทฺท สติมา สุขเมธติ
สติมโต สุเว เสยฺโย เวรา น ปริมุจฺจตีติ ฯ
[๘๑๓] ยสฺส สพฺพมโหรตฺตึ ๒ อหึสาย รโต มโน
เมตฺตโส ๓ สพฺพภูเตสุ เวรนฺตสฺส น เกนจีติ ฯ
******************

๑ ม. อย คาถา น ทิสฺสติ ฯ ๒ ม. ยุ. สพฺพมโหรตฺต ฯ
๓ เมตฺต โสติปิ ปาเน ภวิตพฺพ ฯ

อรรถกถามณิภัททสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในมณิภัททสูตรที่ ๔ ต่อไปนี้ :-
บทว่า สุขเมธติ ได้แก่ ย่อมได้ความสุข. บทว่า สุเว เสยฺโย
ความว่า ประเสริฐเป็นนิตย์. บทว่า เวรา น ปริมุจฺจติ ความว่า
ย่อมไม่หลุดพ้นจากเวรด้วยเหตุเท่านี้ว่า เรามีสติ. บทว่า ยสฺส ได้แก่
ของพระอรหันต์ใด. บทว่า อหึสาย ได้แก่ ในกรุณา และในส่วนเบื้องต้น
แห่งกรุณา. บทว่า เมตฺตํ โส ความว่า พระอรหันต์นั้น เจริญเมตตา
และส่วนเบื้องต้นแห่งเมตตา. อีกอย่างหนึ่ง ส่วนเรียกว่า อํโส. ชื่อว่า ส่วน
แห่งเมตตา เพราะอรรถว่า เขามีส่วนเมตตา. มีอธิบายดังนี้ว่า ใจของ
พระอรหันต์ใดยินดีแล้วในความไม่เบียดเบียนตลอดกาลทั้งปวง. อนึ่ง ส่วน
แห่งเมตตาของพระอรหัตใด มีอยู่ในสรรพสัตว์ ดูก่อนยักษ์ ชื่อว่า เวร
ของพระอรหันต์นั้น จึงไม่มีกับบุคคลไรๆ.
จบอรรถกถามณิภัททสูตรที่ ๔.