๑๑. คัคคราสูตร
ว่าด้วยเรื่องเกิดขึ้นที่สระโบกขรณีชื่อคัคครา
[๗๕๗] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่ฝั่งสระโบกขรณี ชื่อคัคครา
เขตกรุงจัมปา พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่ประมาณ ๕๐๐ รูป อุบาสกประมาณ
๗๐๐ คน อุบาสิกาประมาณ ๗๐๐ คน และเทวดาหลายพันองค์ ได้ยินว่า
พระผู้มีพระภาคมีพระวรรณะและมีพระยศรุ่งเรืองกว่าภิกษุ อุบาสก อุบาสิกา และ
เทวดาเหล่านั้นทั้งหมด
[๗๕๘] ครั้งนั้น ท่านพระวังคีสะได้มีความคิดดังนี้ว่า “พระผู้มีพระภาคนี้ประทับอยู่ที่
ฝั่งสระโบกขรณี ชื่อคัคครา เขตกรุงจัมปา พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่ประมาณ ๕๐๐ รูป
อุบาสกประมาณ ๗๐๐ คน อุบาสิกาประมาณ ๗๐๐ คน และเทวดาหลายพันองค์
ได้ยินว่า พระผู้มีพระภาคมีพระวรรณะและมีพระยศรุ่งเรืองกว่าภิกษุ อุบาสก
อุบาสิกาและเทวดาเหล่านั้นทั้งหมด ทางที่ดีเราควรสรรเสริญพระผู้มีพระภาค
ด้วยคาถาทั้งหลายอันสมควร ณ ที่เฉพาะพระพักตร์เถิด”
ครั้งนั้น ท่านพระวังคีสะลุกขึ้นจากอาสนะ ห่มผ้าเฉวียงบ่าข้างหนึ่ง ประนมมือ
ไปทางที่พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคดังนี้ว่า “ข้าแต่
พระผู้มีพระภาค เนื้อความนี้ย่อมปรากฏแก่ข้าพระองค์ ข้าแต่พระสุคต เนื้อความนี้
ย่อมปรากฏแก่ข้าพระองค์”
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า “เนื้อความนั้นจงปรากฏแก่เธอเถิด วังคีสะ”
[๗๕๙] ครั้งนั้น ท่านพระวังคีสะได้ทูลสรรเสริญพระผู้มีพระภาค ด้วยคาถาอันสมควร
ณ ที่เฉพาะพระพักตร์ว่า
ข้าแต่พระมหามุนีอังคีรส
พระองค์ไพโรจน์ล่วงโลกทั้งหมดด้วยพระยศ
เหมือนดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ที่ปราศจากมลทิน
สว่างจ้าอยู่บนท้องฟ้าที่ปราศจากเมฆหมอก A
คัคคราสูตรที่ ๑๑ จบ
เชิงอรรถ
A ดู ขุ.เถร. (แปล) ๒๖/๑๒๑๘-๑๒๒๒/๔๒๒

คคฺคราสุตฺต
[๗๕๗] เอก สมย ภควา จมฺปาย วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา
ตีเร มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ ปฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ สตฺตหิ
จ อุปาสกสเตหิ อเนเกหิ จ เทวตาสหสฺเสหิ ฯ ตฺยาสฺสุท ภควา
อติโรจติ วณฺเณน เจว ยสสา จ ฯ
[๗๕๘] อถ โข อายสฺมโต วงฺคีสสฺส เอตทโหสิ อย โข
ภควา จมฺปาย วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน
สทฺธึ ปฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ สตฺตหิ จ อุปาสกสเตหิ ๑
อเนเกหิ จ เทวตาสหสฺเสหิ ตฺยาสฺสุท ภควา อติโรจติ วณฺเณน
เจว ยสสา จ ยนฺนูนาห ภควนฺต สมฺมุขา สรูปาย คาถาย
อภิตฺถเวยฺยนฺติ ฯ อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส อุฏฺายาสนา เอกส
อุตฺตราสงฺค กริตฺวา เยน ภควา เตนฺชลิมฺปณาเมตฺวา ภควนฺต
เอตทโวจ ปฏิภาติ ม ภควา ปฏิภาติ ม สุคตาติ ฯ ปฏิภาตุ
ต วงฺคีสาติ ภควา อโวจ ฯ
[๗๕๙] อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส ภควนฺต สมฺมุขา สรูปาย
คาถาย อภิตฺถวิ
จนฺโท ยถา วีตวลาหเก นเภ
วิโรจติ วีตมโลว ภาณุมา
เอวมฺปิ องฺคีรส ตฺว มหามุนิ
อติโรจสิ ยสสา สพฺพโลกนฺติ ฯ
******************

๑ ม. ยุ. เอตฺถนฺตเร สตฺตหิ จ อุปาสิกาสเตหิ ฯ

อรรถกถาคัคคราสูตร
ในคัคคราสูตรที่ ๑๑ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้ :-
บทว่า ตฺยาสฺสุทํ ตัดบทเป็น เต อสฺสุทํ. คำว่า อสฺสุทํ เป็น
เพียงนิบาต. บทว่า วณฺเณน ได้แก่ สีแห่งสรีระ. บทว่า ยเสน ได้แก่
ด้วยบริวาร. บทว่า วีตมโลว ภานุมา ได้แก่ เหมือนพระอาทิตย์ปราศจาก
มลทิน.
จบอรรถกถาคัคคราสูตรที่ ๑๑