๕. อักโกธสูตร
ว่าด้วยความไม่โกรธ
[๙๕๖] ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิก-
เศรษฐี เขตกรุงสาวัตถี ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาครับสั่งเรียกภิกษุทั้งหลายมาตรัสว่า
“ภิกษุทั้งหลาย” ภิกษุเหล่านั้นทูลรับสนองพระดำรัสแล้ว
[๙๕๗] พระผู้มีพระภาคจึงได้ตรัส เรื่องนี้ว่า
“ภิกษุทั้งหลาย เรื่องเคยมีมาแล้ว ท้าวสักกะจอมเทพเมื่อจะทรงทำให้เทพ
ชั้นดาวดึงส์ยินดี ณ เทวสภาชื่อสุธรรมา จึงได้ตรัสคาถานี้ในเวลานั้นว่า
ความโกรธอย่าได้ครอบงำท่านทั้งหลาย
และท่านทั้งหลายอย่าได้โกรธตอบต่อบุคคลผู้โกรธ
ความไม่โกรธและความไม่เบียดเบียน A
ย่อมมีในท่านผู้ประเสริฐทุกเมื่อ
ความโกรธเป็นดุจภูเขา ย่ำยีคนเลว ฉะนี้แล”
อักโกธสูตรที่ ๕ จบ
เชิงอรรถ
A ความไม่โกรธ ในที่นี้หมายถึงเมตตาและบุพภาคแห่งเมตตา ความไม่เบียดเบียน หมายถึงกรุณาและบุพภาค
แห่งกรุณา (สํ.ส.อ. ๑/๒๗๑/๓๓๘)

อกฺโกธสุตฺต
[๙๕๖] เอวมฺเม สุต เอก สมย ภควา สาวตฺถิย วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู ฯเปฯ
[๙๕๗] ภควา เอตทโวจ ภูตปุพฺพ ภิกฺขเว สกฺโก เทวานมินฺโท
สุธมฺมาย สภาย เทเว ตาวตึเส อนุนยมาโน ตาย เวลาย อิม
คาถ อภาสิ
มา โว โกโธ อชฺฌภวิ       มา จ กุชฺฌิตฺถ กุชฺฌต
อกฺโกโธ อวิหึสา จ         อริเยสุ วสตี ๑ สทา
อถ ปาปชน โกโธ           ปพฺพโตวาภิมทฺทตีติ ฯ
******************

๑ ม. จ ปฏิปทา ฯ

อรรถกถาอักโกธสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในอักโกธสูตรที่ ๕ ต่อไปนี้ :-
บทว่า มา โว โกโธ อชฺฌภวิ ความว่า ความโกรธอย่าได้ครอบงำ
พวกท่าน พวกท่านนั่นแหละ จงครอบงำความ โกรธ. บทว่า มา จ กุชฺฌิตฺถ
กุชฺฌตํ ความว่า เมื่อเขาโกรธ อย่าโกรธตอบ. บทว่า อโกโธ ได้แก่
เมตตาและธรรมเป็นบุพภาคของเมตตา. บทว่า อหึสา ได้แก่ กรุณาและ
ธรรมเป็นบุพภาคของกรุณา. บทว่า อถ ปาปชนํ โกโธ ปพฺพโตวา-
ภิมทฺทติ ความว่า ความโกรธ ย่อมย่ำยีคนลามก เหมือนภูเขาขยี้ฉะนั้น.
จบอรรถกถาอักโกธสูตรที่ ๕ ตติยวรรค