๘. เวโรจนอสุรินทสูตร
ว่าด้วยท้าวเวโรจนะจอมอสูร
[๘๙๐] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของ
อนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตกรุงสาวัตถี สมัยนั้น พระผู้มีพระภาคทรงหลีกเร้นประทับ
พักผ่อนอยู่ในที่พักกลางวัน ครั้งนั้น ท้าวสักกะจอมเทพกับท้าวเวโรจนะจอมอสูร
เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ แล้วได้ยืนพิงบานประตูคนละข้าง
[๘๙๑] ลำดับนั้น
ท้าวเวโรจนะจอมอสูรได้กล่าวคาถานี้ ในสำนักของพระผู้มีพระภาคว่า
บุรุษควรพยายามไปจนกว่าประโยชน์จะสำเร็จ
ประโยชน์อันงดงามอยู่ที่ความสำเร็จ
นี่เป็นถ้อยคำของเวโรจนะ
[๘๙๒] ท้าวสักกะจอมเทพตรัสว่า
บุรุษควรพยายามไปจนกว่าประโยชน์จะสำเร็จ
ประโยชน์ทั้งหลายอันงดงามอยู่ที่ความสำเร็จ
ประโยชน์อื่นที่ยิ่งกว่าขันติไม่มี
[๘๙๓] ท้าวเวโรจนะจอมอสูรกล่าวว่า
สรรพสัตว์มีความต้องการในสิ่งนั้น ๆ ตามสมควร
ส่วนการบริโภคของสรรพสัตว์ มีการปรุงแต่งเป็นอย่างดี
ประโยชน์ทั้งหลายอันงดงามอยู่ที่ความสำเร็จ
นี้เป็นถ้อยคำของเวโรจนะ
[๘๙๔] ท้าวสักกะจอมเทพตรัสว่า
สรรพสัตว์มีความต้องการในสิ่งนั้น ๆ ตามสมควร
ส่วนการบริโภคของสรรพสัตว์ มีการปรุงแต่งเป็นอย่างดี
ประโยชน์ทั้งหลายอันงดงามอยู่ที่ความสำเร็จ
ประโยชน์อื่นที่ยิ่งกว่าขันติไม่มี
เวโรจนอสุรินทสูตรที่ ๘ จบ

วิโรจนอสุรินฺทสุตฺต
[๘๙๐] เอก สมย ภควา สาวตฺถิย วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส
อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน ภควา ทิวาวิหารคโต
โหติ ปฏิสลฺลีโน ฯ อถ โข สกฺโก จ เทวานมินฺโท เวโรจโน
จ อสุรินฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา ปจฺเจก
ทฺวารพาห นิสฺสาย อฏฺสุ ฯ
[๘๙๑] อถ โข เวโรจโน อสุรินฺโท ภควโต สนฺติเก อิม
คาถ อภาสิ
วายเมเถว ปุริโส ยาว อตฺถสฺส นิปฺปทา
นิปฺผนฺนโสภโน อตฺโถ เวโรจนวโจ อิทนฺติ ฯ
[๘๙๒] วายเมเถว ปุริโส ยาว อตฺถสฺส นิปฺปทา
นิปฺผนฺนโสภิโน อตฺถา ๑ ขนฺตฺยา ภิยฺโย น วิชฺชตีติ ฯ
[๘๙๓] สพฺเพ สตฺตา อตฺถชาตา ตตฺถ ตตฺถ ยถารห
สโยคปรมาเตฺวว สมฺโภคา สพฺพปาณิน
นิปฺผนฺนโสภิโน อตฺถา เวโรจนวโจ อิทนฺติ ฯ
[๘๙๔] สพฺเพ สตฺตา อตฺถชาตา ตตฺถ ตตฺถ ยถารห
สโยคปรมาเตฺวว สมฺโภคา สพฺพปาณิน
นิปฺผนฺนโสภิโน อตฺถา ขนฺตฺยา ภิยฺโย น วิชฺชตีติ ฯ
******************

๑ โป … โสภณา ฯ ม. ยุ … โสภโน ฯ

อรรถกถาวิโรจนอสุรินทสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในวิโรจนอสุรินทสูตรที่ ๘ ต่อไปนี้ :-
บทว่า อฏฺฐํสุ ได้แก่ ยืนดุจรูปคนเฝ้าประตู. บทว่า นิปฺปทา
เเปลว่า ความสำเร็จ. ท่านอธิบายว่า เป็นชายควรพยายามไปจนกว่าประโยชน์
จะสำเร็จทีเดียว. คาถาที่ ๒ เป็นของท้าวสักกะ. ในบทเหล่านั้น บทว่า
ขนฺตฺยา ภิยฺโย ความว่า บรรดาประโยชน์ทั้งหลายงามอยู่ที่ความสำเร็จ
ไม่มีประโยชน์ยิ่งกว่าขันติ. บทว่า อตฺถชาตา ได้แก่ มีกิจเกิดแล้ว.
จริงอยู่ ขึ้นชื่อว่า สัตว์ ที่ไม่มีกิจเกิดแล้ว แม้กระทั่งสุนัขบ้านและสุนัขจิ้งจอก
เป็นต้น ย่อมไม่มี. แม้เพียงเดินไปข้างนี้ ข้างโน้น ก็เป็นกิจเหมือนกัน .
บทว่า สํโยคปรมาเตฺวว สมฺโภคา สพฺพปาณินํ แปลว่า การบริโภค
ของสัตว์ทั้งปวงมีการปรุงเป็นอย่างยิ่ง อธิบายว่า เพราะข้าวค้างคืนเป็นต้น
ไม่ควรบริโภค. แต่ข้าวเหล่านั้น อุ่นให้ร้อน กระจายออกปรุงด้วยเนยใส
น้ำผึ้งน้ำอ้อยเป็นต้น เป็นของควรบริโภค. ด้วยเหตุนั้น ท่านจึงกล่าวว่า
สํโยคปรมาเตฺวว สมฺโภคา สพฺพปาณินํ ดังนี้ . บทว่า นิปฺผนฺนโสภิโน
อตฺถา ความว่า ชื่อว่าประโยชน์เหล่านี้สำเร็จเเล้ว จึงงาม. คาถาที่ ๔
ก็เป็นของท้าวสักกะอีก แม้ในคาถาที่ ๔ นั้น พึงทราบความโดยนัยที่กล่าวแล้ว.
จบอรรถกถาวิดรจนอสุรินทสูตรที่ ๘