๑. ปาสาณสูตร
ว่าด้วยมารกลิ้งศิลา
[๔๔๖] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ ภูเขาคิชฌกูฏ เขตกรุง
ราชคฤห์ สมัยนั้น พระผู้มีพระภาคประทับนั่งในที่กลางแจ้งในราตรีอันมืดมิด
และฝนกำลังตกประปรายอยู่
[๔๔๗] ครั้งนั้น มารผู้มีบาปต้องการจะให้ความกลัว
ความหวาดสะดุ้ง ความขนพองสยองเกล้าเกิดขึ้นแก่พระผู้มีพระภาค จึงเข้าไปเฝ้า
พระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับแล้วกลิ้งศิลาขนาดใหญ่ลงไปในที่ใกล้พระผู้มีพระภาค
[๔๔๘] ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคทรงทราบว่า “นี้คือมารผู้มีบาป” จึงตรัสกับมาร
ผู้มีบาปด้วยพระคาถาว่า
ถึงแม้ว่าท่านจะกลิ้งภูเขาคิชฌกูฏมาทั้งลูก
พระพุทธเจ้าทั้งหลายผู้หลุดพ้นแล้วโดยชอบ
ก็ไม่มีความหวั่นไหว
ลำดับนั้น มารผู้มีบาปเป็นทุกข์เสียใจว่า “พระผู้มีพระภาคทรงรู้จักเรา
พระสุคตทรงรู้จักเรา” จึงหายตัวไป ณ ที่นั้นเอง
ปาสาณสูตรที่ ๑ จบ

ปาสาณสุตฺต
[๔๔๖] เอก สมย ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเต ฯ
เตน โข ปน สมเยน ภควา รตฺตนฺธการติมิสาย อชฺโฌกาเส
นิสินฺโน โหติ ฯ เทโว จ เอกเมก ผุสายติ ฯ
[๔๔๗] อถ โข มาโร ปาปิมา ภควโต ภย ฉมฺภิตตฺต โลมหส
อุปฺปาเทตุกาโม เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต
อวิทูเร มหนฺเต มหนฺเต ปาสาเณ ปคฺคเฬสิ ๑ ฯ
[๔๔๘] อถ โข ภควา มาโร อย ปาปิมา อิติ วิทิตฺวา
มาร ปาปิมนฺต คาถาย อชฺฌภาสิ
สเจปิ เกวล สพฺพ คิชฺฌกูฏ คเฬยฺยสิ ๒
เนว สมฺมา วิมุตฺตาน พุทฺธาน อตฺถิ อิฺชิตนฺติ ฯ
อถ โข มาโร ปาปิมา ชานาติ ม ภควา ชานาติ ม สุคโตติ
ทุกฺขี ทุมฺมโน ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
******************

๑ สี. ปวฑฺเฑสีติปิ ปวทฺเธสีติปิ ปวฏฺเฏสีติปิ ปาโ ฯ ม. ยุ. ปทาเลสิ ฯ
๒ ม. ยุ. จเลสฺสสิ ฯ

อรรถกถาปาสาณสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในปาสาณสูตรที่ ๑ วรรคที่ ๒ ต่อไป :-
บทว่า นิสินฺโน ได้แก่ ประทับนั่ง กำหนดความเพียรตามนัยที่
กล่าวไว้แล้วในสูตรต้น ๆ นั่นแล. แม้มารก็รู้ว่า พระผู้มีพระภาคเจ้านั้น
ประทับนั่งสบาย จึงเข้าไปเฝ้าด้วยหมายจะแกล้ง. บทว่า ปคฺคเฬสิ ความว่า
มารยืนที่หลังเขา แงะก้อนหิน ก้อนหินทั้งหลายก็ตกกระทบกัน ไม่ขาดสาย.
บทว่า เกวลํ แปลว่า ทั้งสิ้น. แม้ทั้งหมดก็เป็นไวพจน์ของคำว่า เกวลํ
นั้นนั่นแล.
จบอรรถกถาปาสาณสูตรที่ ๑