ปฺจาลจณฺฑสุตฺต
[๒๓๖] เอกมนฺต ิโต โข ปฺจาลจณฺโฑ เทวปุตฺโต ภควโต
สนฺติเก อิม คาถ อภาสิ
สมฺพาเธ วต โอกาส อวินฺทิ ภูริเมธโส
โย ฌานมพุทฺธิ พุทฺโธ ๑ ปฏิลีนนิสโภ มุนีติ ฯ
[๒๓๗] สมฺพาเธปิ จ ติฏฺนฺติ ๒ [ปฺจาลจณฺฑาติ ภควา]
ธมฺม นิพฺพานปตฺติยา
เย สตึ ปจฺจลตฺถสุ
สมฺมา เต สุสมาหิตาติ ฯ
******************

๑ สี. ฌานมพุทฺธาพุทฺโธ ฯ ๒ สี. ยุ. วาปิ วินฺทนฺติ ฯ

อรรถกถาปัญจาลจัณฑสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในปัญจาลจัณฑสูตรที่ ๗ ต่อไป :-
ในบทว่า สมฺพาเธ ที่คับแคบมี ๒ ได้แก่ ที่คับแคบ คือ นิวรณ์ ที่
คับแคบ คือ กามคุณ. ในที่คับแคบทั้งสองนั้น ในพระสูตรนี้ ท่านประสงค์
เอาที่คับแคบ คือ นิวรณ์. คำว่า โอกาโส นี้เป็นชื่อของฌาน. บทว่า
ปฏิลีนนิสโภ แปลว่า เป็นผู้หลีกออกได้ประเสริฐสุด. ผู้ละมานะได้แล้ว
ตรัสเรียกชื่อว่า ผู้หลีกออก เหมือนอย่างที่ตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ก็ภิกษุเป็นผู้หลีกออกเป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้ มี
อัสมิมานะ [ความถือว่าเป็นเรา] อันละได้แล้ว มีมูลอันถอนเสียแล้ว ทำเป็น
ดุจต้นตาลมีรากอันถอนแล้ว ทำให้ไม่มี ไม่มีการเกิดขึ้นต่อไป ดังนี้. บทว่า
ปจฺจลทฺธํสุ แปลว่า ได้เฉพาะแล้ว. ด้วยบทว่า สมฺมา เต ท่านกล่าวฌาน
ผสมกันไว้ว่า ชนเหล่าใดได้เฉพาะสติ เพื่อบรรลุพระนิพพาน ชนเหล่านั้น
เป็นผู้ตั้งมั่นดีแล้ว แม้ด้วยโลกุตรสมาธิ.
จบอรรถกถาปัญจาลจัณฑสูตรที่ ๗