๒. รถสูตร
ว่าด้วยรถ
[๒๐๐] เทวดาทูลถามว่า
อะไรเล่าเป็นเครื่องปรากฏของรถ
อะไรเล่าเป็นเครื่องปรากฏของไฟ
อะไรเล่าเป็นเครื่องปรากฏของรัฐ
อะไรเล่าเป็นเครื่องปรากฏของหญิง
[๒๐๑] พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า
ธงเป็นเครื่องปรากฏของรถ
ควันเป็นเครื่องปรากฏของไฟ
พระราชาเป็นเครื่องปรากฏของรัฐ
ภัสดาเป็นเครื่องปรากฏของหญิง A
รถสูตรที่ ๒ จบ
เชิงอรรถ
A ดู  ขุ.จู.  (แปล)  ๓๐/๑๐๗/๓๖๗

รถสุตฺต
[๒๐๐] กึสุ รถสฺส ปฺาณ กึสุ ปฺาณมคฺคิโน
กึสุ รฏฺสฺส ปฺาณ กึสุ ปฺาณมิตฺถิยาติ ฯ
[๒๐๑] ธโช รถสฺส ปฺาณ ธูโม ปฺาณมคฺคิโน
ราชา รฏฺสฺส ปฺาณ ภตฺตา ปฺาณมิตฺถิยาติ ฯ

 

อรรถกถารถสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในรถสูตรที่ ๒ ต่อไปนี้ :-
ธงชื่อว่า เป็นสง่า เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องปรากฏ (แห่งรถ
นั้น). บทว่า ธโช รถสฺส ความว่า ก็นักรบนั้นเห็นธงแต่ที่ไกล คือ
บนยอดแห่งสงครามใหญ่ ย่อมทราบว่ารถนี้ เป็นของพระราชาพระนามโน้น
เพราะฉะนั้น รถนั้นจึงปรากฏได้ (ด้วยธงนั้น) ด้วยคำนั้นแหละ พระผู้มี
พระภาคเจ้าจึงตรัสว่า ธโช รถสฺส ปญฺาณํ แปลว่า ธงเป็นความสง่า
ของรถ ดังนี้. แม้ไฟ ก็ย่อมปรากฏด้วยควันแต่ที่ไกลเหมือนกัน. แม้แว่นแคว้น
คือแคว้นโจฬะ แคว้นปัณฑุ ก็ย่อมสง่าปรากฏด้วยพระราชา. ส่วนหญิง แม้เป็น
พระธิดาของพระเจ้าจักรพรรดิ ก็ย่อมสง่าปรากฏด้วยภัสดาว่า ผู้นี้เป็นภรรยาของ
ผู้นี้ นั่นแหละ เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า ธูโม ปญฺาณ-
มคฺคิโน เป็นอาทิ แปลว่า ควันเป็นเครื่องปรากฏของไฟ เป็นต้น ดังนี้.
จบอรรถกถารถสูตรที่ ๒