๕. ปฐมชนสูตร
ว่าด้วยสิ่งที่ทำคนให้เกิด สูตรที่ ๑
[๑๖๖] เทวดาทูลถามว่า
อะไรเล่าทำคนให้เกิด
อะไรเล่าของคนนั้นย่อมพล่านไป
อะไรเล่าเวียนว่ายในสงสาร
อะไรเล่าเป็นภัยใหญ่ของคนนั้น
[๑๖๗] พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า
ตัณหาทำคนให้เกิด
จิตของคนนั้นย่อมพล่านไป
สัตว์เวียนว่ายในสงสาร
ทุกข์เป็นภัยใหญ่ของคนนั้น
ปฐมชนสูตรที่ ๕ จบ

ปมชนสุตฺต
[๑๖๖] กึสุ ชเนติ ปุริส กึสุ ตสฺส วิธาวติ
กึสุ สสารมาปาทิ กึสุ ตสฺส มหพฺภยนฺติ ฯ
[๑๖๗] ตณฺหา ชเนติ ปุริส จิตฺตมสฺส วิธาวติ
สตฺโต สสารมาปาทิ ทุกฺขมสฺส มหพฺภยนฺติ ฯ

อรรถกถาปฐมชนสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในปฐมชนสูตรที่ ๕ เป็นต้น :-
บทว่า วิธาวติ ได้แก่ ย่อมวิ่งไปทางนี้และทางนี้ ด้วยอำนาจแห่ง
การไปในที่ต่าง ๆ มีสมุทรเป็นต้น. บทว่า ทุกฺขา ได้แก่ จากวัฏทุกข์.
บทว่า ปรายนํ ได้แก่ ความเกิดขึ้นแห่งวิบาก เป็นที่พึ่ง.
จบอรรถกถาปฐมชนสูตรที่ ๕ เป็นต้น