๕. กติฉินทสูตร   ว่าด้วยบุคคลตัดอะไรจึงข้ามโอฆะได้
[๑๑] เรื่องเกิดขึ้นที่กรุงสาวัตถี  เทวดานั้นยืนอยู่ ณ ที่สมควรแล้ว ได้กล่าวคาถานี้ในสำนักของพระผู้มีพระภาคว่า บุคคลควรตัดธรรมเท่าไร  ควรละธรรมเท่าไร  ควรบำเพ็ญธรรมเท่าไรให้ยิ่งขึ้นไป  ภิกษุก้าวล่วงธรรมเป็นเครื่องข้องเท่าไร  พระองค์จึงตรัสว่า ข้ามโอฆะได้
[๑๒] พระผู้มีพระภาคตรัสว่า  บุคคลควรตัดธรรม ๕ ประการ A  ควรละธรรม ๕ ประการ B  ควรเจริญธรรม ๕ ประการ C ให้ยิ่งขึ้นไป  ภิกษุก้าวล่วงธรรมเป็นเครื่องข้อง ๕ ประการ D ได้แล้ว  เราจึงกล่าวว่า ข้ามโอฆะได้ E  กติฉินทสูตรที่ ๕ จบ
เชิงอรรถ
A ธรรม ๕ ประการ ในที่นี้หมายถึงโอรัมภาคิยสังโยชน์ (สังโยชน์เบื้องต่ำ) ๕ ประการ ได้แก่ (๑) สักกายทิฏฐิ ความเห็นว่าเป็นตัวของตน (๒) วิจิกิจฉา ความลังเลสงสัย (๓) สีลัพพตปรามาส ความถือมั่น  ศีลพรต (๔) กามฉันทะ ความพอใจในกามคุณ (๕) ปฏิฆะ ความกระทบกระทั่งในใจ หรือพยาบาท ความคิดร้าย (สํ.ม. (แปล) ๑๙/๑๘๐/๑๐๖, องฺ.ทสก. (แปล) ๒๔/๑๓/๒๑, อภิ.วิ. (แปล) ๓๕/๙๔๐/๕๙๒) B ธรรม ๕ ประการ ในที่นี้หมายถึงอุทธัมภาคิยสังโยชน์ (สังโยชน์เบื้องสูง) ๕ ประการ ได้แก่ (๑) รูปราคะ ความติดใจในรูปธรรม (๒) อรูปราคะ ความติดใจในอรูปธรรม (๓) มานะ ความถือตัว (๔) อุทธัจจะ ความฟุ้งซ่าน (๕) อวิชชา ความไม่รู้จริง (สํ.ส.อ. ๑/๕/๒๓) C ธรรม ๕ ประการ ในที่นี้หมายถึงอินทรีย์ (ธรรมที่เป็นใหญ่ในกิจของตน) ๕ ประการ คือ (๑) สัทธินทรีย์  ธรรมที่เป็นใหญ่คือศรัทธา (๒) วิริยินทรีย์ ธรรมที่เป็นใหญ่คือวิริยะ (๓) สตินทรีย์ ธรรมที่เป็นใหญ่  คือสติ (๔) สมาธินทรีย์ ธรรมที่เป็นใหญ่คือสมาธิ (๕) ปัญญินทรีย์ ธรรมที่เป็นใหญ่คือปัญญา (สํ.ส.อ.๑/๕/๒๔)  D ธรรมเป็นเครื่องข้อง ๕ ประการ คือ (๑) ราคะ ความกำหนัด (๒) โทสะ ความโกรธ (๓) โมหะ  ความหลง (๔) มานะ ความถือตัว (๕) ทิฏฐิ ความเห็น (สํ.ส.อ. ๑/๕/๒๔) E ดูเทียบ ขุ.เถร. (แปล) ๒๖/๑๕/๓๐๘